تحقيق پاياني سطح دو (كارشناسي)

فلسفه و اسرار حج

استاد داور
سركار خانم فلاح زاده

استاد راهنما
سركار خانم منازاده

پژوهشگر
سیده حکیمه موسوی

بهار 90

چكيده

حج عبادتی ویژه است که خود از مجموعه ای از عبادات تشکیل یافته است، مناسک حج مشتمل بر نماز و انفاق و ذکر و ترک برخی از امور به خاطر خداست. بنابراین حج شامل همه فضایل آن عبادات است و با این وجود، ویژگی خاصی نیز دارد که در غیر آن یافت نمی شود. و آن ویژگی عبارت است از اینکه حج صرفاً یک تکلیف عبادی نیست که به آن امر شده باشد، بلکه میثاق و عهدی است که بدان تشرف می جویند.
حج، چشمه ی جوشان و زلالی است که جویندگان حق و فضیلت، اگر خود را در آنجا شستشو دهند، همچون روزی که از مادر متولد شده اند از گناه پاک و پاکیزه می شوند. علماء و دانشمندان و فقهای بزرگوار، هر کدام به سهم خود کوشیده اند تا مسلمانان را با ابعاد گوناگون حج آشنا کنند و راه را برای بهره روی بیشتر آنان هموار سازند برخی مناسک حج نوشته اند تا مردم را در صحیح و درست انجام دادن اعمال یاری دهند و برخی دیگر به بیان اسرار و معارف این مناسک نورانی پرداخته اند تا تشنگان معارف اسلامی را سیراب و آن ها را در پیمودن مسیر کمال راهنمایی کنند.
و هنوز راهی دراز در پیش است تا فلسفه و ابعاد و آثار و برکات حج، شناخته و شناسانده شود، و مؤمن حج گزار با آگاهی و شعور دینی، بر آن مواقف کریمه، و مشاعر عظیمه، که محل هبوط ملائکه الله، و توقف انبیاء و اولیاء بوده، گام بگذارد.
در این پژوهش فلسفه و اسرار کلی حج مورد بررسی قرار گرفته است. انجام این تحقیق برای آشنایی بیشتر مخاطبان و پویندگان این سفر معنوی، جهت برپایی هر چه بهتر این فریضه بزرگ الهی است و آشنایی بیشتر با اسرار و رموز نهفته گسترده ترین شعار اجتماعی و دینی مسلمانان است، همچنین ترسیم عقلانی آداب حج در کنار تبیین تعبدی آن است.
حج هر چند در لغت به معنای قصد و آهنگ است اما با ورود اسلام به عنوان یکی از مناسک عبادی در میان دستورات اسلامی پایه گذاری شد که مشتمل بر آداب و مفاهیم بسیار بلند عرفانی و معنوی می باشد و همچنین در تعابیر مختلفی از واژه ی فلسفه استفاده شده است و در موضوع پایان نامه از این جهت کاربرد دارد که از لفظ فلسفه حج دلیل و علت تشریع مناسک حج استفاده می شود نه به عنوان این که علم فلسفه مد نظر باشد.
در این نوشتار درصدد آن هستیم که فلسفه و اسرار کلی حج با استناد به آیات قرآن و روایات معصومین –علیهم السلام- و بزرگان دین مورد بررسی قرار گیرد. امید است خوانندگان عزیز، با خواندن این پژوهش، با آمادگی بیشتری راهی دیار دوست شوند و به مناسک معنوی حج نیز با همان دقت و وسواسی که در انجام درست حج دارند، بنگرند و در نتیجه با انجام حجی صحیح و کامل به تمامی اهداف این سفر معنوی و روحانی دست یابند. ان شاءالله
کلید واژه: احرام، اسرار، تلبیه، تقصیر، حج، حلق، سعی، صفا، طواف، عرفات، فلسفه، قربانی، مزدلفه، منی.