تحقيق پاياني سطح دو (كارشناسي)

اخلاص از ديدگاه آيات و روايات

استاد راهنما
سركار خانم محسني

استاد داور
سركار خانم فلاح زاده

پژوهشگر
نجمه رضايي نيا

پاييز 1388

چكيده

اخلاص، حالت و ملكه اي در دل است كه در سايه تنزيه قلب از علايق غيرخدايي و مقاصد شرك آلود، پديدار مي شود و با مداومت و پافشاري در فكر و ذكر شدت مي يابد. براساس اين معنا مخلص كسي است كه طاعات و عبادات خود را از هر گونه آلودگي و آميختگي به غير خدا خالص كرده، انگيزه اي جز تقرب به درگاه الهي ندارد. از اين رو فقط به او دل مي بندد و تعريف و تمجيد و تكذيب ديگران در نظرش يكسان است.
با توجه به اينكه اهميت هر عمل متناسب با تأثير آن در اهداف است. انسان موحد كه زندگي را قرب به خداوند مي داند بالاترين اهميت را براي اخلاص قائل شده است چرا كه هيچ چيز جز عمل خالص انسان را به خداوند نزديك نمي كند و همراه بودن مقدار مختصري اخلاص با عمل، سبب نجات انسان مي شود.
در مورد ارزش اخلاص همين بس كه شرط قبولي عمل در پيشگاه خداوند تعالي است و اگر در عملي موجود نباشد، بي هدف و بي نتيجه است. خالص كردن و پاكيزه نمودن عمل از غيرخدا مراتبي دارد. هر چه درجه اخلاص بيشتر باشد، عمل ارزش بيشتري نزد خدا پيدا مي كند و به هدف و مقصد نزديكتر شده، شخص را زودتر به كمال مطلوب خود مي رساند و هر چه درجه اخلاص كمتر باشد، به همان اندازه از ارزش عمل كاسته شده، شخص از كمال مطلوب باز مي ماند و از اين رهگذر درجات مؤمنان نزد خدا متفاوت خواهد بود.
تحصيل اخلاص و كسب درجات بالاي آن از طريق افزايش علم و معرفت و يقين، رفع رذايل اخلاقي، عبادت، كسب محبت الهي، محاسبه نفس و توجه به توحيد افعالي و رفع موانع از جمله غفلت، پيروي هواي نفس، اخلاص پنداري، وسوسه شيطان، آرزوهاي طولاني، حبّ جاه و مقام ميسّر و آسان مي گردد.
اخلاص فقط يك مفهوم ذهني و دور از واقعيتهاي خارجي نيست بلكه مفهومي است كه رابطه مستقيم با زندگي عملي انسان دارد و آثار ارزنده اي در زندگي فردي و اجتماعي، دنيوي و اخروي انسان مي گذارد بعضي از آن آثار عبارتند از: درامان بودن از گمراهي شيطان، حكمت و بصيرت و نورانيت دل، زهد و آزادگي، هيبت و شوكت، برخورداري از نعمتهاي بهشتي، دستيابي به لقاي الهي و…
كليد واژه ها: اخلاص، ريا، خلط، شوب، قُرْب.