در دنیای ارتباطات ذائقه عمومی افراد به سمت مطالعه منابع کوتاه رفته است در نتیجه ، نگارش مقاله جایگاه ویژه ای دارد در این جزوه قصد بر آموزش مهارت مقاله نویسی می باشد که در قالب چند جزوه تهیه شده و جزوه 1 آن در رابطه با زبان و ارکان مقاله نویسی می باشد.
زبان مقاله نویسی
آنچه ساختار لفظی مقالات علمی را تشکیل می دهد، زبان دانش است. این زبان، شخصی و فردی و منحصر به زمان و مکان نیست. زبان مقاله چون در پی انتقال معناست باید شفاف ، رسا و به دور از ابهام و ایهام باشد و از زبان معیار (گونه‌ای نوشتاری یا گفتاری است که، افراد دارای تحصیلات بالای جامعه از آن استفاده می‌کنند و به عنوان الگوی زبان غالب، در جامعه پذیرفته شده‌است. در رسانهها (مطبوعات، صدا و سیما)، سخنرانی‌ها و کتاب‌های درسی مدارس یا در گفتگوها و مصاحبه‌های رسمی از گونه معیار استفاده میشود. از آنجا که گونه معیار دارای اعتبار اجتماعی بالایی است، سایر گروه‌های اجتماعی نیز سعی در تقلید و پیروی از آن دارند)[1]پیروی کند.
ویژگی های این زبان معیار عبارتند از:
1.ساده زیستی
این ویژگی با سطحی نویسی یکسان نیست ، بلکه روشن نویسی و پرهیز از جملات پیچیده است.
نکاتی که به ساده نویسی کمک می کند:
الف)باید همان طور که سخن می گوییم بنویسیم؛ تمرین تبدیل گفتار به نوشتار در یادگیری این مهارت به ما کمک شایانی خواهد کرد.
ب) برای بازگو کردن آن چه از زبان دیگران شنیده اید باید لبّ مطلب را به زبان خودمانی بنویسید. زبان خودمانی به صداقت و صمیمیت نزدیکتر است زیرا هرچه زبان ساده تر و بی تکلف تر باشد، صمیمی تر خواهد بود.
. د)جملات کوتاه مفهوم را زودتر و بهتر منتقل می کند، بنابراین باید از به کاربردن جملات بلند اجتناب کرد.
ه) از به کاربردن سخنان پر تکلف و فضل فروشانه باید پرهیز کرد، زیرا مخاطب مفهوم گوینده را دیرتر در خواهد یافت.
و) باید از به کاربردن واژگان و عبارات زاید که نقشی در جمله ایفا نمی کنند پرهیز کرد، همچنین از تکرار و استفاده ی نابجا از کلمات مترادف و جملات معترضه اجتناب کرد.
از کلی گویی و ابهام گویی دوری کنید. ز)
ح)در نوشته های علمی نباید از آرایه های ادبی استفاده کرد، همچنان که در نوشته های ادبی نیز کاربرد بیش از حد ارایه های ادبی موجب از بین رفتن شیوایی سخن می گردد.
.ط) از واژگان و ساخت های دستوری کهن استفاده نکنید
2.محتوا گرایی
بیان اصل مطلب به صورت علمی و متکی بر اصطلاحات و زبان هر علم است.
3. محاوره گریزی:
از زبان شکسته گفتاری باید پرهیز شود و زبان رسمی یا همان زبان دانش متمایل شود. در تمامی زبانها دو گونهی زبانی وجود دارد: زبان گفتار و زبان نوشتار. هیچ زبانی یافت نمیشود که در آن ساخت و شکل زبان گفتار و نوشتار یکی باشد. فارسی معیار از زبان شکستهی گفتاری میپرهیزد و خلاصه گویی و شکستهگویی را در خود نمیپسندد. به همین میزان زبان بومی نیز در نوشتار بکار نمیرود و نویسنده از گویشهای قومی در لابهلای مطلب خود استفاده نمیکند. آنچه گفته شد مؤلفههای مهم زبان معیار به شمار میرفت. اما باید توجه داشت که زبان به طور کل دارای مراتبی است همچون طنز، دعا، خودمانی، ادبی، صنفی، کهن، دینی، رسمی، مرکزی، روستایی، شهری، کودکانه و مؤدبانه، اما آنچه در مقالات علمی مدنظر است زبان رسمی است که به عنوان زبان علمی یا زبان دانش مشهور است. [2]
4. رعایت زبان رسمی:
زبان عموم فرهیختگان و دانش آموختگان است که در آن از مطالب شاعرانه ، مطالب خیال انگیز و آرایه مند پرهیز می شود. این زبان بر برهان و استدلال تکیه دارد.
ارکان مقاله نویسی
1.وحدت در موضوع
مقاله باید حول یک مسئله خاص نوشته شود و مخاطب را بین داده ها متفاوت و حاشیه ای سرگردان نسازد.
2.وحدت زمان
نویسنده باید زمان مقاله را از ابتدا تا انتها ثابت نگه دارد. برای مثال ، رویداد زمان حاضر به دوران پهلوی یا قاجار ربطی ندارد. دقت شود این امر تناقضی با آوردن مقایسه‌های تاریخی ندارد.
3.وحدت مکان
مقاله ای که مربوط به جغرافیای خاص است باید در همان محدوده بررسی شود.
4.شیوایی و رسایی
در نگارش مقالات علمی باید مباحث با زبان علمی و فنی نگاشته شود. چنانچه نوشتن برای سطح عمومی ، قلمی پیراسته از هر گونه تعبیر خاص و علمی را می طلبد.
5.انسجام و پیوستگی
باید کلمات و جملات یک مقاله مانند حلقه های زنجیر به هم پیوسته مانند حلقه های زنجیر به هم پیوسته باشد و براساس یک نقشه راه از پیش تعیین شده، مخاطب را به مقصد و نتیجه برساند و از هرگونه آشفتگی و پراکندگی به دور باشد.
مرتبط بودن اجزای مختلف مقاله با همدیگر و تناسب داشتن با عنوان و همچنین ارتباط عناوین فرعی با یکدیگر از جمله مواردی است که به تحقق، یکپارچگی و انسجام می بخشد. بنا براین ، محقق باید عناوین فرعی مقاله خود را با نظمی منطقی از یکدیگر مجزا و ارتباط بخش ها را مشخص کند.[3]
———————————-
معاونت پژوهشی حضرت زینب (سلام الله علیها)- امیدیه
[1] . والی رضایی. «زبان معیار چیست و چه ویژگی‌هایی دارد؟T. دانشگاه امام حسین. دریافت‌شده در ۱ سپتامبر ۲۰۱۴.
[2] . https://asfa.blogsky.com
[3] . حسین اسحاقی، اسرار نویسندگی، ج2،چاپ اول، قم:نشر هاجر،1392.
