پایان‌نامه سطح دو (کارشناسی)

توسل از دیدگاه وهابیّت و نقد آن

استاد راهنما:
سرکار خانم میرزایی

استاد داور:
سرکار خانم فلاح‌زاده

پژوهشگر:
ملیحه بهروزی

چکیده

«يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَ ابْتَغُوا إِلَيْهِ الْوَسيلَةَ وَ جاهِدُوا في‏ سَبيلِهِ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ»؛ «ای کسانی که ایمان آورده‌اید، پرهیزگاری پیشه کنید و وسیله‌ای برای تقرّب به خدا انتخاب نمایید و در راه او جهاد کنید، باشد که رستگار شوید»
مقصود از توسل این است که بنده چیزی یا شخصی با ارزش و دارای مقام و منزلتی را نزد خداوند واسطه قرار دهد تا او وسیله‌ی تقرّبش به خدا گردد.
مسأله‌ی توسل فقط در قرآن و اسلام مطرح نمی‌باشد از آن‌جایی که این عمل ریشه در فطرت انسان‌ها دارد، در ادیان دیگر نیز موجود می‌باشد و از آن‌جایی که عالم هستی براساس نظام اسباب و مسببات استوار شده و تمسک به سبب‌ها و وسایل برای رسیدن به کمالات مادی و معنوی لازمه‌ی این نظام است.
توسل به امامان معصوم‌علیهم‌السلام و دعا و درخواست از درگاه خداوند، هر چند سبب می‌شود انسان به بعضی از خواسته‌های خود نائل شود، اما به معنای آن نیست که هر خواسته‌ای با دعا و توسل برآورده گردد؛ بلکه دعا و توسل امری قانون‌مند است و شرایط و موانعی دارد از جمله: تطهیر قلب، توجّه و تمرکز فکر در توسل، ایمان و عمل صالح، زمان مناسب برای تحقق مطلوب فرا رسیده باشد و اخلاص در نیّتِ توسل از دیدگاه اسلام امری پسندیده است و احادیث زیادی در کتب حدیث و تاریخ رسیده است که بر جواز و صحّت توسل به ذوات اولیا و انبیا یا مقامات آنان و یا قسم دادن خداوند به ذ.ات یا مقامات اولیای الاهی دلالت دارند، در حالی‌که یکی از مسائلی که وهابی‌ها آن را شرک می‌دانند، موضوع توسل به انبیا و اولیای خداست و می‌گویند:
توسل نمودن به غیر خدا، زیارت قبور و نماز خواندن در مکانی که قبر پیش روی انسان باشد، مخالف توحید ربوبی بوده و به اصطلاح آن‌ها لازمه‌ی توحید این است که به غیر خدا توسل نشود و از غیر او استمداد نگردد اگرچه پیامبر اسلام باشد چه توسل و شفاعت و زیارت قبور؛ از سنّت پیامبرصلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم و سلف صالح نرسیده و قرآن نیز این عقیده را شرک می‌داند.
از جمله عقاید آن‌ها این است که می‌گویند: «استغاثه به غیر خداوند حرام است، زیارت قبور و ساختن گنبد و بنا بر آن‌ها و تزئین قبور و کتیبه نهادن بر آن شرک است.»
در حالی‌که مسلمانان به‌طور اتفاق استغاثه و کمک گرفتن از ارواح اولیای الهی را جایز دانسته و بلکه آن را راجح و در راستای توحید می‌دانند. پیامبر اکرم‌صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم نه تنها به زیارت قبور امر کرده بلکه خود نیز به زیارت قبور می‌رفت تا عملاً استحباب و جواز این مسأله را تثبیت کند. تمام سیره‌نویسان و محدثان نقل کرده‌اند که جسد مطهر پیامبرصلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم به تصویب صحابه‌ی پیامبر در خانه و حجره‌ی همسر او عایشه، به خاک سپرده شد.
پرداختن به مسأله‌ی توسل اول از جهت روشن شدن ماهیّت و آثار آن و بعد هم به جهت پاسخ‌گویی به شبهات پیرامون آن ضروری است.

واژه‌های کلیدی: سنّت، شرک، توسل، وساطت، وسیله، وهابیّت