تحقيق پايانی سطح دو (كارشناسي)

سیمای دنیا در نهج البلاغه

استاد راهنما
سرکار خانم فلاح زاده

استاد داور:
جناب آقای یزدانی

تهیه و تنظیم:
زینب عطاء الهی

پاییز 1389

چکیده

آنچه پیش روست بحثی پیرامون دنیا در نهج البلاغه است. اولین مطلبی که در این گفتار مورد توجه است اینست که آیا نهج البلاغه در باره دنیا مباحثی مطرح نموده است یا نه؟
با نگرش در نهج البلاغه بدست می آید که امام علی(ع) به مناسبت های گوناگون از دنیا و ویژگی های آن سخن گفته است. شاید کمتر متنی یافت شود که این مقدار به دنیا پرداخته و خصوصیات آن را بر شمرده باشد و تعبیر گروهی از بزرگان چنین بوده است که نهج البلاغه کتاب دنیا شناسی است.
در نهج البلاغه دو گونه خطاب نسبت به دنیا وجود دارد. امام در جائی دنیا را می ستاید و در جای دیگر آنرا نکوهش می کند. ستایش و مذمت از دنیا به نحوه نگرش افراد به آن بستگی دارد. بسیاری از انسانها در اثر غفلت، دنیا را هدف زندگی خود قرار داده و به آن دل می بندند و از هدف نهائی که هدف خلقت است باز می مانند بهمین خاطر امام علی (ع) بحث دنیا راگسترده و کامل بیان کرده اند.
در این نوشتار، به حقیقت دنیا، اقسام دنیا و ویژگی های آن و پیامدهای دنیا پرستی و راه های مبارزه با آن از دیدگاه امام علی (ع) بحث شده است. دنیا از دنو گرفته شده به معنی نزدیکتر اما حقیقت دنیا عبارتست از همین زمین و آنچه بر روی آنست از کوه ها و درختان گرفته تا دریاها و آدمیان.
دنیا در نهج البلاغه به عنوان وسیله و مقدمه رسیدن به آخرت، محل جمع آوری توشه معرفی شده است به دو قسم ممدوح و مذموم معرفی می شود. دنیای پسندیده امام علی(ع) آنست که وسیله ای باشد برای رسیدن به هدف اصلی و آن رسیدن به قرب الی الله است اما مذموم آنست که دنیا را اصل قرار داده و برای بدست آوردن آن از هیچ راهی دریغ نکند.
از ویژگی های دنیای مذموم می توان به فریبندگی آن، فناپذیری و بی اعتباری آن اشاره کرد که ره آوردهای شومی در پی دارد که برای مبارزه کردن با این نوع دنیا باید همواره یاد خدا، یاد مرگ و درس و عبرت گرفتن از گذشتگان و مبارزه با نفس و خودسازی در پیش گرفت تا بتوان از این دنیای فانی سربلند بیرون آمد.
واژگان کلیدی: دنیا، دنیا دون، دنیا طلب، دنیاپرست، مذموم، ممدوح، دهر، عاجله، آخرت.