حوزه علمیه الزهرا (علیها السلام )
شهرستان شیراز

تحقیق پایانی سطح دو ( کارشناسی )
ویژگی های هدایتی قرآن کریم

استاد راهنما
سرکارخانم بانشی

استاد داور
سرکارخانم فلاح زاده

پژوهشگر
زهرا عسکری

پاییز 1389

چکیده
قرآن کریم کتاب هدایت و راهنمای بشر به سوی سعادت و کمال است ، چنان چه از جمله ویژگی هایی که خود را با آن توصیف می کند « هدایت » است . هرچند در آیاتی از قرآن کریم « ضلالت» و « گمراهی » نیز به آن نسبت داده شده است ولی باید توجه داشت که اثر قرآن در گمراهی تنها در مورد افرادی است که در مقابل دعوت حق لجاجت و سرسختی نشان می دهند و خود حاضر به پذیرش هدایت الهی نیستند .
اصول پذیرفته شده در هدایتگری قرآن شامل برخورداری از مبدأ وحیانی ، مصون بودن از تحریف و بیان کننده نیاز مشترک همه انسان ها است . به عبارت دیگر از آنجا که قرآن کتابی است که از سوی خداوند متعال نازل شده و هیچ گونه تحریفی نیز در آن رخ نداده می تواند نقش هدایت گری انسان را بر عهده بگیرد . از سوی دیگر نیز قرآن برای گروه خاصی نازل شده بلکه به نیازهای مشترک همه انسان ها پاسخ می گوید .
نکته مهم دیگر که از مقدمات بحث هدایت گری قرآن است قابل فهم بودن این کتاب است . گروهی معتقدند فهم قرآن تنها در انحصار معصومین است و انسان های عادی توانایی برقراری ارتباط با قرآن و درک معارف آن را ندارند . این دیدگاه اشتباه است و اصولا کتابی که هدف آن هدایت بشر است نمی تواند مبهم و غیرقابل درک باشد ، هرچند توان افراد گوناگون در فهم معارف قرآن متفاوت است . ازجمله نکاتی که توجه به آن برای فهم قرآن مهم است لحاظ مجموع آیات و فهم آیات متشابه به کمک آیات محکم است . اوصاف هدایتگری قرآن را می توان به دو دسته اوصاف هدایتی در مرحله علم و مرحله عمل تقسیم کرد که از اوصاف دسته نخست مواردی از قبیل برهان ، فرقان ، قیّم ، تبیان و … قابل ذکر است و برخی اوصاف دسته دوم نیز شامل نور ، شفاء ، رحمت ، ذکر و … است .
برخی آثار هدایتی قرآن بر مؤمنین شامل تثبیت مؤمنان ، نفوذ شگفت انگیز در ابعاد وجود آنان ، حیات بخش جان و روح آنها و خاشع کردن قلوبشان است . در مقابل ، کافران لجوج و معاند ، نه تنها از نور هدایت قرآن بهره نمی گیرند بلکه قرآن سبب حسرت ، خسران و افزایش کفر آنها می شود .
واژه های کلیدی : قرآن ، هدایت ، ضلالت ، تحدی ، فهم ، مؤمنین ، کافران .