مدرسه علميه: حوزه علميه الزهرا(عليها السلام)
شهرستان: شيراز

تحقيق پايان سطح دو (كارشناسي)

احسان به والدین
از دیدگاه آیات و روایات

استاد راهنما
سرکار خانم آبخیز

استاد داور:
سرکار خانم فلاح زاده

پژوهشگر:
فرح دادپور

تابستان1387

چکیده تحقیق پایانی” احسان به والدین”

چگونگي رفتار با والدين يكي از مسائلي است كه در نزد خداوند بسيار اهميت دارد و به همين علت آيات مختلفي به اين موضوع اختصاص يافته است و در اين زمينه روايات متعددي نيز از اهل بيت (عليهم السلام)‌ به ما رسيده است. حتي گاهي اوقات به هنگام بررسي آيات قرآن كريم يا روايات ائمه (عليهم السلام) به تعابير شگفت انگيزي مواجه
مي شويم كه شايد كمتر بتوانيم نظير آنها را در كتابهاي ديگر ببينيم.
موضوعي كه در اين پژوهش مورد بررسي قرار گرفته است مسأله احسان به والدين از ديدگاه آيات و روايات مي باشد. در اين پژوهش سعي بر آن شده كه لزوم و حدود اطاعت از والدين از ديدگاه آيات و روايات و حقوق فرزندان نسبت به پدر و مادر و آثار اطاعت از والدين در زندگي دنيوي و اجتماعي و عقوق والدين كه ضد احسان به والدين است مورد بررسي قرار گيرد.
احسان به والدين همان نيكويي به والدين است و آن از اشرف سعادات و افضل قرابتست و در آيات و اخبار بي شماري به اين امر ترغيب شده و استدلالات عقلي و وجدان سليم انساني لزوم احترام به والدين را به اثبات رسانده است، عقل و فطرت و وجدان همه بر اين گفته گواهند كه پدر و مادر واجب الاطاعه هستند و طبيعت انساني طوري ساخته شده كه در مقابل عواطف و احسان از خود واكنش و عكس العمل نشان دهد. و اين يك حكم تشريعي است ولي پيش از آنكه يك حكم تشريعي باشد يك حكم تكويني مي باشد چرا كه اين قانون مخصوص مؤمنان نيست بلكه هر كس شايسته نام انسان است بايد در برابر پدر و مادر حقشناس باشد.
در اين پژوهش سعي شده از منابعي نظير بحارالانوار علامه مجلسي، اصول كافي شيخ كليني ره، ارزش پدر و مادر در قرآن، روايات سيد اسماعيل گوهري، مجمع البيان علامه طبرسي و تفاسير مختلفي نظير تفسير الميزان، نمونه استفاده شود.
پس از بررسي موضوع احسان به والدين از ديدگاه آيات و روايات و ارتباط آن با اطاعت از دستورهاي خداوند اكنون مي توانيم اين گونه نتيجه گيري كنيم كه احترام به والدين، از دستورهاي اكيد ديني است.
درباره تعامل اطاعت از والدين با اطاعت از خدا، مي توان گفت كه ما ابتدا اطاعت از دستورهاي خداوند را واجب مي دانيم. سپس، خداوند دستور داده است كه از پدر و مادر اطاعت كنيم، و به آنان احترام بگذاريم.
پس اطاعت از اين دستور خداوند، احترام به والدين را به همراه مي آورد. البته، اگر اطاعت از والدين موجب زير پا نهادن دستورهاي الهي شود، بر اساس نظر اسلام نبايد از آنان اطاعت كرد، و دستور خداوند بر دستور والدين ارجحيت داده شده است. با اين حال، در چنين مواردي اسلام تأكيد مي كند كه بايد با نرمي و متانت با پدر و مادر برخورد كرد و اسلام، اجازه پرخاش را حتي در زماني كه پدر و مادر برخلاف دين دستور داده باشند، به فرزندان نداده است و اطاعت نكردن از پدر و مادر مي تواند چه آثار عجيبي را در زندگي انسان بگذارد. پس بايد فرزندان با شناختن حقوق واجب و مستحب و وظيفه مهم خود را در برابر پدر و مادر به انجام برسانند.

واژگان كليدي:
احسان: بكسر همزه، نيكي كردن، درباره كسي. بخشش. احسان در لغت به عمل آوردن خيري است كه اجراي آن سزاوار باشد و در شريعت آن است كه خدا را چنان عبادت كني كه گويي او را مي بيني چه اگر تو او را نبيني او تو را مي بيند. و نيز احسان عبارت است از تحقيق به عبوديت بر مشاهده حضرت ربوبيت بنور بصيرت يا رؤيت حق موصوف به صفات خود بعين صفت وي.
والدين: پدر و مادر، ثنيه والد، پدر و مادر.
قرآن: كتاب آسماني مسلمانان كه شامل 6600 آيه و صد و چهارده سوره است. هشتاد و دو سوره آن در مكه نازل شده و به سوره هاي مكي معروف مي باشد و سي و دو سوره هم در مدينه نازل شده و آنها را مدني مي گويند. قرآن به هم پيوستن و بهم نزديك شدن دو چيز به يكديگر.
احاديث: جمع حديث و احدوثه.
اسلام: (بكسر همزه) تسليم شدن، منقاد شدن، داخل شدن در صلح و آشتي. نام يكي از مذاهب عمده در حدود 611. توسط حضرت محمد بن عبدالله رواج پيدا كرد.
مقام: جاي اقامت، جاي ايستادن ، جاي قدم، منزلت، رتبه، پايه، جايگاه مقامات جمع. در فارسي به معني آهنگ. پرده موسيقي مي گويند. قدما دوازده مقام براي موسيقي قائل بوده اند.
به اين قرار است: راست، اصفهان، عراق كوچك، بزرگ، بوسيلك، حجاز، عشاق، حسيني، زنگوله، نوا، رهاوي.
اطاعت: فرمانبرداري كردن، انقياد. فروتني و تواضع و تسليم شدگي.
وفاداري: تعظيم و كرنش و اظهار كوچكي و بندگي. به جا آوردن امر و ترك مطالب منهيه. اعلي درجه تكاليف بني نوع بشر نسبت به خداي تعالي است.
حق: راست و درست، ضد باطل، ثابت و واجب و كاري كه البته واقع شود.
يقين، عدل، نصيب و بهره از چيزي، ملك و مال. حقوق جمع و يكي از نامهاي باري تعالي است.