تحقيق پايانی سطح دو (كارشناسي)

سیره سیاسی- اجتماعي و فرهنگي امام سجاد (ع)

استاد راهنما
سركار خانم بانشی

استاد داور
سركار خانم فلاح زاده

پژوهشگر
طيبه خواجه

تابستان 1389

چكيده

از مهمرین ابعاد زندگی معصومین که راهشگای حل بسیاری از تشکیلات جوامع مسلمان می باشد بعد سیاسی و اجتماعی زندگی آنهاست که زندگی هیچ یک از ائمه خالی از این بعد نبوده، از سوی دیگر این تفکر که امام یک انسان ماورائی هست و نمی تواند الگوی ما باشد یک تفکر کاملاً اشتباه است و معصومین از جهات گوناگون الگوی سایرین هستند.
مهمترین ویژگی های جامعه زمان امام سجاد (ع)، فساد اخلاقی جامعه بود که دز دربار یزید به عامه مسلمانان سرایت کرده بود. از سوی دیگر در این دوران اهل بیت در انزوا و مظلومیت به سر می بردند و ترس از حکومت بنی امیه سبب دوری مردم از خاندان پیامبر شده بود.
خلفای زمان امام افرادی ظالم و ستمگر بودند و از میان آنها تنها عمربن عبدالعزیز اقدامات مثبتی انجام داد، ولی او نیز در هدف، تفاوتی با خلفای هم مسلک خود نداشت. در دوران امام سجاد، قیام های گوناگونی از جمله قیام توابین، شورش اهل مدینه و قیام مختار صورت گرفت. از میان این قیام ها، تنها قیام مختار با موفقیت نسبی همراه بود. البته امام با این قیام ها همکاری نکرد و دلیل ایشان این بود که امام معتقد بود باید منتظر به ثمر رسیدن ثمرات نهضت امام حسین در جامعه باشد. خطبه های امام سجاد (ع) در دوران اسارت عامل آگاهی بخشی به جامعه و بیداری مردم بود.
موضع امام در برابر خلفای ستمگر عصر خویش، بی اعتنایی نسبت به آنان و اعلام عدم مشروعیت خلافت آنان به طور غیر مستقیم بود.
مهم ترین فعالیت ها و مبارزات امام سجاد (ع) مبارزه فرهنگی و تبیین مسائل فرهنگی بوده است. امام برای رسیدن به این هدف از روش های مختلفی استفاده می کرد که از جمله آنها
می توان به بیان حقایق دینی در قالب دعا، بیان انحرافات فرقه های منحرف مانند غالیان، مشبهه و …، احیاء فقه شیعه و تبیین مساله امامت اشاره کرد.
برای بررسی این موضوع از منابع تاریخی، روایی استفاده شده است از جمله: بحارالانوار، کشف الغمه، الاغانی، جهاد امام سجاد (ع) و….
کلید واژه: سیره، سیاست، سیاسی، اجتماع، امام، سجاد، خلیفه، علی.

تحقيق پاياني سطح دو (كارشناسي)

سیره سیاسی اجتماعی امام حسن مجتبی(ع)

استاد داور
سركار خانم فلاح زاده

استاد راهنما
سركار خانم بانشی

پژوهشگر
مریم مشی

تابستان 1390

چكيده

حوزه کاری انسان هر چه بیشتر و مسئولیتش سنگین تر باشد، درایت، تدبیر و عاقبت اندیشی بیشتری می طلبد، تا اساس کارها محکم شده و سریع تر و بهتر به سامان برسد.
رسول خدا(ص) و ائمه معصومین (علیهم السلام) این چنین بودند و به گونه ای در مسائل اجتماعی تصمیم گیری می کردند که هرگز پشیمان نمی شدند و بدون هیچ تردیدی کارهایشان را حساب شده و با عاقبت اندیشی انجام دادند.
پاسداری از اسلام ناب محمدی اولین و سنگین ترین وظیفه معصومین بوده و ایشان به گونه ای وصف ناشدنی بر انجام این مهم کوشیده اند و در این راه گرچه همگی گرفتار تیغ دشمن گشته، یا زهر راه نوشیده اند. ولی آیین پاک خدا را از لابه لای حوادث بر فراز و نشیب تاریخ گذارده اند به دست اهلش سپرده اند. آنان، گاهی با سکوت و صلح و گاه با شمشیر و خون و زمانی با فریاد و سخن با درایت و تدبیر به عاقبیت مکتب اندیشه کرده اند.
یکی از مهمترین مسائلی که امام حسن(ع) در دوران کودکی خود درک کرد در کنار پیامبر و حضور داشتن با او در اجتماع است پیامبر برای اثبات حقانیت اهل بیت خود، و برای معرفی و شناساندن جانشینان بعد از خود آن دو کودک (امام حسن و حسین(علیها السلام) را به همراه پدرشان در صحنه های سیاسی مختلفی از جمله ماجرای مباهله، بیعت رضوان و گواهی حسنین در نوشته ثقلیف شرکت می داد.
امام حسن(ع) در زمان خلفای سه گانه فعالیت های خاصی انجام می داد و حتی از دفاع اسلام و گسترش اسلام حقیقی دست بر دار نبود و با توجه به غضب خلافت از امیرالمومنین و خانه نشین کردن او باز هم زیر نظر پدر نقش خاصی را ایفا می کرد از جمله وداع با ابوذر، معاصره عثمان، حضور در مجرای فدک.
امام حسن(ع) در زمان حکومت پدر هم نقش های مهمی بر عهده داشت از جمله تولیت موقوفات و صدقات از طرف پدر و در فراخوانی مردم کوفه در جنگ جمل ایثار در معرکه صفین و امام جمعه موقت در زمانی که امام علی(ع) به علت های خاصی قادر به حضور نبود و بهم ریخته بود و در ابتدا مردم با امام بیعت کردند ولی بعد به خاطر موقعیت های سیاسی که وجود داشت از بیعت با امام خودداری می کردند.
در همین زمان هم معاویه دست از تزویر و نفاق بر نمی داشت و در پشت پرده توطئه چینی می کرد، امام تصمیم بر جنگ با معاویه گرفت ولی چون یاران خود را اندک دید و از سویی هم از طرف معاویه درخواست صلح مطرح شده، دیگر جنگ را ادامه نداد و صلح را پذیرفت و امام با پذیرفتن صلح با اعتراضاتی از سوی یاران و دشمنان مواجه شد ولی امام با مفادی که در صلح بیان کردند به آنان نشان دادند که این صلح به صلاح همه است و از خونریزی هم جلوگیری می کند و اسلام هم حفظ می شود.
در این صلح نامه مفادی مطرح شد از جمله اینکه معاویه حق ندارد خود را امیرالمومنین بخواند و برای خود جانشین تعیین کند و شیعیان از آزار و اذیت او در امان باشند از بیت المال اعمال حقی برای شیعیان و حسن و حسین(ع) کنار گذاشته شود و …
ولی معاویه بعد از پذیرفتن صلح، حتی یکی از شروط را رعایت نکرد و سالوس و چهره واقعی خود را به همگان نشان داد.
امام بعد از اینکه از عملکردهای معاویه و سرکردهای او به ستوه آمده بود کوفه را به قصد مدینه ترک کرد و در آنجا به نشر اسلام و تربیت شاگردان و اختفاگری بر ضد بنی امیه پرداخت ولی معاویه باز هم امام حسن(ع) را در آنجا مانع منافع خود می دید به همین دلیل تصمیم به قتل امام گرفت و او را به دست همسرش با وعده و وعیدهای بسیار به شهادت رساند.
برای بررسی این موضوع از منابع تاریخی، روایی استفاده شده است از جمله بحارالانوار، کشف الغمه، صلح امام حسن(ع) و مظلوم آل عبا….
کلید واژه: سیره، سیاسی، اجتماع، اجتماعی، امام، حسن، خلیفه.

تحـقـیق پـا یـانی سطـح دو (کـارشـناسـی)

سیــره سیـاسی ـ اجتـماعی امـام بـاقر(ع)

استــاد راهنـما:
سرکـار خانـم بـانشی

استاد داور:
سرکـار خانـم فـلاح زاده

پژوهشگر:
آمـنه بــازیــار

بهار89

چـکیـــده :
پنجمین امام شیعیان امام باقر (ع) درسال 57 هجری در مدینه منوره دیده به جهان گشود.در بیان فضایل و مناقب ایشان همین بس که او را شکافنده ی دانش لقـب داده اند . جابر بن عبدالله انصاری از صحابه رسول خدا (ص) مأموریت می یابد سلام رسول اکرم (ص) را به ایشان ابلاغ نماید .
خلفای زمان امام افرادی ستم پیشه و بی کفایت بودند که به دلیل ظلم و ستم برعموم جامعه و بخصوص شیعیان و عدم توانایی اداره جامعه معمولاً مدت اندکی خلافت می کردند . دوران بیست ساله امامت امام مقارن با خلافت 5 خلیفه بوده است از میان این خلفا هر چند عمربن عبدالعزیز با امام و شیعیان رفتارهای بهتری داشت ولی او نیز در هر حال غاصب خلافت بود و بر منصبی تکیه زده بود که عترت رسول خدا شایسته آن بودند از این رو می توان تلاش های او را تنها در جهت منافع بنی امیه دانست و نه خدمت به اهل بیت و شیعیان آنان . عصرامام باقر(ع) و پیش از آن مقارن با بروز چالش های فکری و فرهنگی متعدد بوده است از سویی گروه هایی برای رسیدن به اهداف خاص که مهم ترین آن مقابله با فضایل عترت بوده، مانع انتشار احادیث نبوی شده بودند و احادیث ساختگی بسیاری را در فضای فکری جامعه پرا کنده می کردند؛ و از سوی دیگر نیز فرق انحرافی گوناگونی از قبیل جبریه، قدریه، مرجئه، ناصبی ها و… با نشر عقاید انحرافی اذهان مسلمین را غبارآلود می نمودند وحقایق اسلام را واژگونه می کردند.
امام باقر در دوران امامت خود در مبارزات سیاسی ـ اجتماعی از شیوه ی مبارزه ی غیرمستقیم بهره می برد و تلاش می کرد عدم مشروعیت حکومت بنی امیه و شایستگی اهل بیت (ع) برای اداره جامعه را به شکل غیرمستقیم تبیین نماید .
مهمترین بعد مبارزات امام نیز بعد فرهنگی و تلاش در جهت تبیین حقایق اسلام ناب بوده است که درقالب های گوناگون ازقبیل بیان انحرافات و اشکالات فرق انحرافی، رویارویی با بدعت و بدعت گزاران، احیاء و گسترش فقه شیعه ، ارجاع امت به قرآن و افشای چهره ی عالم نمایان بوده است.
در نهایت خلفای ستمگر بنی امیه که وجود امام را تهدید کننده ی خلاقت خود می دیدند، فرزند رسول خدا (ص) را درسال 114 هجری به شهادت رساندند و با این عمل ناخواسته حقانیت ائمه شیعه را به اثبات رساندند.
کتابهایی که خیلی در این تحقیق کاربرد داشته اند :1. درمکتب فجر دانش ها امام باقر (ع) نوشته دکتر علی قائمی .امام باقر الگوی زندگی نوشته ی حبیب اله احمدی .امام باقر (ع) جلوه ی امامت درافق دانش نوشته احمد ترابی بوده است.
کلید واژه : سیره، سیاست، اجتماع، امام، محمد، باقر.

پایان نامه سطح دو (کارشناسی)

سیره تبلیغی پیامبر(صلی الله علیه وآله وسلم)

استاد راهنما:

جناب آقای الله بخش بهاری سعدی

محقق:

مریم استواری

تابستان 87

چكيده

در اين پژوهش به بررسي سيره ي تبليغي پيامبر(ص) پرداخته شده است . اثر حاضر با انگيزه ي ارائه ي چيستي و چرايي تبليغ و ويژگي هاي بارز پيامبر(ص) در اين امر و در نهايت انواع شيوه هاي گفتاري و عملي نگاشته شده است .
جهت تبيين اهداف و ورود به بحث ، نخست به جاذبه هاي رفتاري پيامبر قبل از بعثت اشاره شده ؛ زيرا هر فصلي از زندگاني مردان بزرگ و رهبران اجتماع كه زعامت امتي را به عهده مي گيرند ، قابل مطالعه و درخور دقت است .
از اين رو پس از بيان برخي از ويژگي هاي پيامبر در امر تبليغ، به شناسايي و استخراج مهم ترين و جالب ترين قسمت اشاره شده است كه اختصاص به شيوه هاي تبليغي(گفتاري و عملي) پيامبر و دارا بودن نقش كليدي ايشان در نشر تعاليم و آموزه هاي ديني دارد.
بر اين اساس بايد با شناخت، معرفت و تأمل در سيره ي رسول اعظم(ص) تلاش نمود تا در درجه اول با روشن ساختن زواياي ناشناخته ي تبليغي ايشان و نزديك ساختن شخصيت خود به آن حضرت، واجد صلاحيت علمي و اخلاقي يك مبلغ شايسته گرديد، سپس با فراگيري روش و شناخت ابزارهاي مناسب و بيان كارآمد بودن اين روش ها و تأثير عميق اين شيوه ها در دوران معاصر نيز در تبليغ دين كامياب شد .
اين تحقيق از موضوعات تاريخي انتخاب شده و براي علمي بودن آن، نياز به ارائه ي سند و مدرك است، به همين خاطر از آيات قرآن و روايات وارده و كتب تاريخي استفاده شده و روش به كار برده شده در اين تحقيق كتابخانه اي است .
كليد واژگان:
- سيره
- تبليغ
- پيامبر(ص)
- موعظه
- حكمت
- جدال احسن

تحقيق پايانی سطح دو (كارشناسي)

سیره اخلاقی اجتماعی
پیامبر اعظم (ص)

استاد راهنما:
سرکار خانم آبخیز

استاد داور:
سرکار خانم فلاح زاده

محقق:
اعظم سالاری

تابستان 1387

قرآن در ستایش خلق و خوی پیامبر می فرماید: «در حقیقت تو بر نیکو خلقی عظیم آراسته ای.» نیکوترین جلوۀ انسان همان جلوۀ خدایی است یعنی مظهر جلوه های الهی می شود و خلیفه و جانشین صفات الهی در روی زمین قرار می گیرد که در این هنگام نه از روی هوی و هوس سخن می گوید بلکه هر چه که می گوید و انجام می دهد تمام وحی الهی است. رسول خدا در مقام رهبری اسلام و انجام رسالت خویش با افراد و قومی از طبقات مختلف برخورد داشت. آنچه بیشتر عامل جلب و جذب آنها به سوی توحید می شد برخوردهای سازنده آن حضرت با آنها بود.
سخنان پیامبر اکرم در مقام بیان کیفیت برخورد و معاشرت با مردم بسیار است، اما آنچه انسان را به عظمت مقام معنوی آن حضرت رهنمون می گرداند، اخلاق و رفتار نیکوی خود بزرگوار در برخوردهای اجتماعی است.
رفتاری که از منبع جوشان وحی و رحمت الهی سرچشمه می گرفت و تا عمق جان انسانهای جویای حقیقت نفوذ می کند. با توجه به اهمیت این مسأله بر آن شدیم که در طول یک تحقیق مختصر به مسأله «سیره اخلاقی اجتماعی پیامبر (ص)» رفتارهای آن حضرت در اجتماع را مورد بررسی قرار دهیم و آثاری که از این رفتارهای خوب و پسندیده در پی دارد را توجه داشته باشیم و آن را در زندگی بکار گیریم. پس با تأسی به سیرۀ نبوی و تمسک به تعالیم و حیانی ایشان می بایست در احیاء اصل سیره پیامبر مجاهدت بیشتری به خرج دهیم. اگر با جدیت در این مورد عمل کنیم خیلی از مشکلات و ناهنجاری های جامعه امروز را نداریم.
تحقیق حاضر این مزیت را نسبت به سایر شخصیتهای پیشین دارد که در آن اصول کلی و شیوه های برخورد پیامبر از خانواده تا اجتماع و برخوردهای آن حضرت با مخالفان و منافقان و اهل کتاب آمده است. که با مطالعه در این برخوردهای پیامبر با جامعه آن روز بفهمیم و درک کنیم که آن بزرگوار مثلاً چه جاهایی مدارا و سازش در رفتار و کردارش با مردم بکار می گرفتند و در چه مواقعی عدم مدارا و عدم سازش و قاطعیت را ترجیح
می دادند.
تا ما هم بتوانیم در زندگی فردی و اجتماعی این موارد را تشیخص داده و آنها را در جای خود بکار گیریم.
و تحقیقهایی که در مورد سیره پیامبر انجام شده بود و بررسی گردید. بیشتر به سیره فردی و یا سیره سیاسی آن حضرت اشاره شده بود. تحقیق حاضر دارای این وضوح و روشنی در مورد سیره اخلاقی اجتماعی آن حضرت می باشد که در چهار بخش تدوین یافته است. بخش اول آن را کلیات تشکیل می دهد که شامل مواردی چون تبیین موضوع، ضرورت و اهمیت، طرح مسأله، پرسشهای تحقیق، اهداف و فواید، پیشینه تحقیق و روش و مشکلات و موانع تحقیق می باشد. بخش دوم به سیره پیامبر در خانواده که خود شامل سه فصل است فصل اول برخورد پیامبر در خانواده و ویژگی اخلاقی ایشان بیان گردیده است. در فصل دوم: برخورد پیامبر با کودکان و ارزش و احترام و شخصیت دادن به کودکان اشاره شده است در فصل سوم: سیره پیامبر با خویشان مانند صله رحم با خویشان سخن به میان آمده است.
بخش سوم: پیامبر و امت اسلامی که شامل سه فصل است.
فصل اول: پیامبر و همسایگان و اکرام کردن و همنشینی با مستضعفان و تعاون و همکاری مورد بررسی قرار می گیرد.
فصل دوم: پیامبر و صحابه و توجه داشتن به جوانان و اصل مشورت پذیری و همچنین برقراری سیمان اخوت بین انصار و مهاجرین مطالبی بیان شده است.