مدرسه علمیه الزهرا (سلام الله علیها) شهرستان شیراز
تحقیق پایانی سطح دو (کارشناسی)

موضوع:
بررسی مفهوم حیا و جلوه های آن در زندگی فردی

استاد راهنما
سرکارخانم زارعی

استاد داور
جناب آقای طلعتی

پژوهشگر
مریم بنائی

شهریور 1392

چکیده
حیا یعنی محدودیت و در تنگنا افتادن نفس در ارتکاب محرمان شرعی، عقلی و عرفی از ترس نکوهش و سرزنش. بنابراین شرم از آنچه به لحاظ شرعی و عقلی و عرفی، قبیح نیست، حیا نبوده بلکه حماقت است و از حیای مذموم به شمار می¬آید. نباید حیا را با مفاهیم نزدیک به آن خلط نمود؛ چرا که حیا، اعم از تقوا، ادب و عفت بوده و تفاوت بنیادی با خجالت و کم¬رویی دارد. به بیان دیگر از آن¬جا که تقوا به معنای اجتناب از قبیح شرعی است و ملکه¬ی باز¬دارنده ی ادب، حیا است و ثمره ی حیا، عفت است ، حیا اعم از آن¬ها می¬باشد و چون حیا، ملکه¬ای بازدارنده و کنترل کننده¬ای ارادی است با کم¬رویی که از ضعف روحی نشأت می¬گیرد، متفاوت است. هر چند گاهی، حیای حمق را همان خجالت معرفی می¬کنند ؛ زیرا حیا در یک تقسیم¬بندی به حیای حمـق و حیای عقـل تقسـیم می¬شود. حـیا به عنوان یکی از فضایل اخلاقی که سایر فضـایل را در زیر مجموعه¬ی خود دارد، در روایات از جایگاه رفیعی برخوردار است. تا آن¬جا که ملازم عقل، نشانه ی ایمان، میزان سنجش اعمال و … معرفی شده است. بنابراین اگر کسی بخواهد به مراتب بالای ایمان دست یابد بایـد ملکه¬ی حیا را در تمـام ابعاد زنـدگی خود جاری کند. فـرد با¬حـیا همه ی زندگی او تحت-الشعاع حیا است. یعنی گفتار او اعم از سخن گفتن، شوخی کردن، تذکر دادن و سؤال کردن بر محور حیا است. چنین کسی شنیده¬هایش بر معیار حیا است و از اصوات ناهنجار بیزاری می¬جوید؛ در راه رفتن و خوابیدن با وقار و متین است و در پوشش خود موازین حیا را رعایت می¬کند و در خلوت از خود و خدای خود حیا می¬کند و از هر پندار قبیح و فعل قبیح که در حضور دیگران از آن دوری می¬کند در خلوت هم مرتکب آن نمی¬شود و در نهایت چنین فردی به بالاترین مراتب حیا، که حیا در مقابل خداوند است، نائل می¬آید و در تک تک گفتار و اعمال خود نسبت به خداوند، حیا و ادب را رعایت می¬کند.

کلمات کلیدی : حیا ، وقاحت