مدرسه علمیه الزهرا (سلام الله علیها) شهرستان شیراز
تحقیق پایانی سطح دو (کارشناسی)

موضوع
عدالت اقتصادی از منظر اسلام

استاد راهنما
آقای مقامی

استاد داور
خانم فلاح زاده

پژوهشگر
سوری احمدیان

« لَقَد أرسَلنا رُسُلَنا بِالبَیَّناتِ وَ أنزَلنا مَعَهُمُ الکِتابَ و المیزانَ لِیَقُومَ النّاسُ بِالقِسطِ …». خداوند در قرآن کریم هدف از ارسال انبیاء و نزول کتب آسمانی را برقراری عدالت، که بخشی از آن عدالت اقتصادی است، بیان می‏کند.
از این رو با توجه به اهمیت اصل «عدالت» و از جمله عدالت اقتصادی در اندیشه اسلامی و با نظر به این که منشأ بسیاری از نابسامانی‏های اجتماعی تبعیض‏های ناروا در عرصه‏های گوناگون اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی می‏باشد. و تبعیض در عرصه‏های یاد شده سبب محرومیت قشر عظیمی از جامعه و ممتاز و متمول شدن گروه اندک می‏گردد و پی آمد آن تضییع حقوق گروه اول و حرکت به سوی چالشگری و دو قطبی شدن جامعه است، و ریشۀ بسیاری از ناهنجاری‏های اجتماعی را مانند ناهنجاری به مقررات اجتماعی، بزهکاری، رشوه، اختلاس، سرقت و … را می‏توان در این تبعیض‏ها جستجو نمود لذا آن چه موجب دگرگونی و اصلاح عمیق این فرایند می‏گردد، استقرار عدالت اجتماعی با ابعاد مختلف آن و به خصوص استقرار عدالت اقتصادی و ساماندهی زندگی مردم می‏باشد.
اسلام در راستای تحقق عدالت اقتصادی و به تبع آن تحقق عدالت اجتماعی، کاهش فقر و ثروت، مبارزه اصولی با عقب ماندگی، تحولات فرهنگی اساسی در فکر و ساخت اقتصادی جامعه، مبارزه با قدرت طلبی و برتری جویی، ایجاد انسجام اجتماعی و افزایش روح دگر دوستی و احترام به انسان و ارجگذاری نسبت به حقوق او، مکانیسم‏هایی را در قانون مندی‏ها و فرهنگ دین نهاده است، که رعایت آنها نوید بخش جامعه آرمانی دین است. جامعه‏ای کمال یافته و سعادتمند و به دور از هر ظلم و تبعیضی.
آن چه در این نوشتار یادآوری می‏شود، علل و عوامل بی عدالتی اقتصادی و راه کارهای روشن و محسوس و کلی است که به طور مستقیم با پدیده عدالت اقتصادی و به تبع آن با پدیده عدالت اجتماعی در رابطه است و به عینیت یافتن آن در جامعه می انجامد، تا از این رهگذر با عواملی چون احتکار، ربا، کم فروشی، گران فروشی، مشاغل فاسد و مخرب، مالکیت‏های خصوصی نامحدود و عواملی از این قبیل که منجر به بی عدالتی اقتصای می‏شود مبارزه شود و در مقابل فرهنگ وقف، انفاق، صدقه، خمس و زکات و دیگر حقوق مالی و فرهنگ‏هایی از این قبیل که منجر به استقرار عدالت اقتصادی در جامعه می‏شود نهادینه شود.
لازم به ذکر است که این راهکارها با اقتباس از آیات قرآن و روایات ائمه معصومین- علیهم السلام- به ویژه کلام امیرالمؤمنین- علیه السلام ـ در کتاب گرانسنگ نهج البلاغه جمع آوری شده و مورد بحث و بررسی قرار می‏گیرد.
تحقیق حاضر در پنج بخش تدوین شده است که عبارتند از:
بخش اول با عنوان کلیات؛ که شامل مواردی چون تبیین موضوع، ضرورت و اهمیت موضوع، طرح مسأله و پرسش‏های تحقیق، فواید و اهداف تحقیق، پیشینه و سابقه موضوع، تعریف مفاهیم و اصطلاحات کلیدی، روش تحقیق، مشکلات و موانع تحقیق می‏باشد.
بخش دوم با عنوان مفاهیم و ضرورت‏ها؛ که شامل دو فصل می‏باشد: در فصل اول به بیان مفاهیم لغوی و اصطلاحی عدالت، مفهوم ظلم و قسط و اقسام عدالت پرداخته شده و در فصل دوم جایگاه عدالت اقتصادی در قرآن و سنت بررسی شده است.
بخش سوم با عنوان عدالت اقتصادی و عوامل بی عدالتی اقتصادی؛ شامل دو فصل می‏باشد: در فصل اول اهداف اقتصادی اسلام و اهداف عدالت اقتصادی بیان شده است و در فصل دوم به عوامل بی عدالتی اقتصادی اشاره شده است.
بخش چهارم با عنوان سیاست‏های عمومی‏تحقق عدالت اقتصادی؛ شامل دو فصل می‏باشد: فصل اول وظایف مردم در تحقق عدالت اقتصادی را بیان می‏کند و فصل دوم وظایف دولت را در تحقق عدالت اقتصادی بیان می‏کند.
بخش پنجم با عنوان سیاست‏های تخصصی تحقق عدالت اقتصادی؛ نیز شامل دو فصل می‏باشد: در فصل اول راهکارهای ایجاد توازن اقتصادی به عنوان اولین سیاست تخصصی جهت تحقق عدالت اقتصادی ارائه شده است و در فصل دوم به تشریح عامل تکافل اجتماعی به عنوان دومین سیاست تخصصی عدالت اقتصادی پرداخته شده است.
امید است که این نوشتار بتواند راهگشای برخی از مشکلات و موانع اجرای عدالت اقتصادی در جامعه اسلامی و به طور کلی در جوامع بشری گردد.

تحقیق پایانی سطح دو (کارشناسی)

موضوع:
ضرورت وحدت جوامع اسلامی از دیدگاه امام خمینی (ره)

استاد راهنما:
سرکار خانم صادق

تهیه و تنظیم:
پروین صارم پور

تیر 1390

چکیده:
وحدت و انسجام به معنای همگرایی پیروان مذاهب مختلف در عین وجود اختلافات مذهبی است، چرا که حذف اختلافات و تنوع فکری و مذهبی نه ممکن است و نه مطلوب. آنچه مطلوب است یافتن راهکارهایی برای مدیریت صحیح و جلوگیری از پیامدهای واگرایی اسلامی است.
معتقدات مشترک اسلامی مهمترین عامل در دست یابی به انسجام اسلامی است. بنابراین ما اگر بخواهیم انسجام اسلامی تحقق پیدا کند، باید بر اصولی که بین مسلمین مشترک است تکیه کنیم و نباید خود را سرگرم فروعی بکنیم که مورد اختلاف است. دشمنان اسلام سعی دارند که با سرگرم کردن فرقه های مختلف مسلمین آتش کینه و تفرقه را میان آنان شعله ور سازند تا در پرتو آن به مقاصد شوم خود که از جمله مهمترین آنها نابودی اسلام، و مسلمین است، دست یابند، آنها می خواهند با این کار قدرت تفکّر را از مسلمین بگیرند.
ایجاد تفرقه در میان مسلمین پیامدهای ناگواری را به همراه خواهد داشت از جمله: تسلط اجانب بر مسلمین، مرگ ذلت بار و اسارت و نهایتاً بوجود آمدن اسلام آمریکایی.
ایجاد وحدت و انسجام اسلامی فوایدی آثار مهمی دارد که آشنایی با این آثار می تواند سهم مهمی در ترغیب مسلمین برای وحدت و همدلی داشته باشد. مهمترین اثر این وحدت شکست دشمنان اسلام و قطع دست تمامی چپاولگران از ممالک اسلامی است. ایجاد وحدت در جوامع اسلامی باعث احیای استقلال سرزمین های اسلامی که به نوعی یکی از منافع مشترک مسلمین به حساب می آید، می شود و مسلمین به پیروزی نهایی خود که همان فراگیر شدن اسلام عزیز در سراسر جهان است نایل خواهند آمد.
پس از بیان موانع و آثار وحدت و پیامدهای تفرقه و جدایی، نوبت به یافتن راهکارهایی
می رسد که در ایجاد وحدت اسلامی ما را یاری می کند.
از جمله راهکارهای ایجاد اتحاد و همدلی متوجه سران دولت های اسلامی به مسئله ی اختلاف است.
دیگر راه ایجاد وحدت آگاهی بخشیدن به مسلمین است.
ولایت فقیه را نیز می توان به عنوان عامل مهمی در ایجاد وحدت به شمار آورد.
آخرین راه در ایجاد وحدت اسلامی، تشکیل ارتش مشترک و هسته های مقاومت در سرتاسر جهان، توسط مسلمین است،
از این رو پژوهش حاضر در پنج بخش به ضرورت وحدت جوامع اسلامی از دیدگاه امام خمینی (ره) می پردازد برای جمع آوری اطلاعات لازم از روش کتابخانه ای بهره جسته شده است. روش تحقیق در این پژوهش براساس نگرش کاربردی و براساس راهبرد توصیفی است.

مهمترین کلید واژه های این تحقیق عبارتند از: جامعه اسلامی، وحدت، امت، تفرقه، استکبار

پایان نامه سطح 2 (کارشناسی)

عنوان:
شرح حدیث عنوان بصری

استاد راهنما:
سرکار خانم صادق

استاد داور:
جناب آقای طلعتی

پژوهشگر:
زینب جنتی

زمستان 92

چکیده
حدیث عنوان بصری علی¬رغم مرسله بودنش، به دلیل هماهنگی محتوای آن با محکمات کتاب و سنت و مبانی عقلی و استناد بزرگان به آن و هم چنین مطابق قاعده «جواز تسامح در ادله» معتبر شناخته شده است. عنوان بصری در قالب انسانی علم¬جو و پس از بهره¬گیری نزد اساتیدی چون مالک¬بن¬انس، در سن نود وچهار سالگی جهت دست¬یابی به علم حقیقی در نهایت ادب و تواضع به محضر امام صادق علیه¬السلام شرفیاب شد و سرانجام با پاسخ¬های امام علیه¬السلام به سؤالاتش روح سرگشته خویش را التیام بخشید. وی در ابتدا طالب علم حقیقی نهفته در قلب امام شد و امام نیز در پاسخ، ماهیت حقیقی علم را برای وی تبیین کردند و مقدمات طلب این علم یعنی رسیدن به مقام عبودیت، عمل به دانسته¬ها و طلب فهم از خداوند را به وی خاطرنشان کرده و نشانه¬های عبد واقعی و آثار تحقق عبودیت را برای وی برشمردند. و در پایان نیز بنا به درخواست عنوان، امام علیه¬السلام توصیه¬های نه¬گانه¬ای را در باب سیر وسلوک الی¬الله، در سه حیطه ریاضت نفس، حلم و علم به وی رهنمون داشتند. این تحقیق در راستای شرح این حدیث در سه بخش کلیات و مفهوم-شناسی، بررسی ابعاد نظری حدیث و بررسی ابعاد عملی حدیث تنظیم یافته است و به جهت غنای محتوایی می¬تواند به عنوان دستورالعمل جامع عرفانی- اخلاقی در زمینه¬ی سیر و سلوک مطرح، و هم¬چنین مدافعی در برابر خطرات عرفان های نوظهور واقع شود.
کلیدواژه ها: حلم، ریاضت، عبودیت، علم، نفس.

پایان نامه سطح 2 (کارشناسی)

موضوع :

سیرۀ اخلاقی پیامبراکرم* در نهج البلاغه

استاد راهنما:
سرکار خانم کاراندیش

استاد داور:
جناب آقای طلعتی

پژوهشگر
مرضیه کشاورز نژاد

زمستان   90

چکیده

پژوهش حاضر با انگیزۀ ارائه شمایی از زندگی و شخصیت تابناک و والای رسول گرامی اسلام و هم چنین سیرۀ اخلاقی ایشان از نظرگاه امیرمومنان علی aنگاشته شده است و این مهّم، با شرح سخنان امام علی a در نهج البلاغه با تأکید برآیات و روایات انجام پذیرفته و در تکمیل مباحث به مسائل تاریخی و اخلاقی با اختصار و نثری ساده و روان پرداخته شده است.
پیروزی و موفقیت انسان در سایۀ امور مختلفی به دست می آید.شرافت خانواده و کرامت اصل و نسب و شخصیت والای بستگان و فرزندان، تولد در محل با ارزش وفعالیت در محیط آماده، هر یک سهمی در پیروزی انسان دارد، وهرگاه در زندگی پیامبر اکرم * درست دقت کنیم می بینیم علاوه بر شرف ذاتی آن حضرت، خداوند پیروزی را برای او فراهم ساخته تا بندگانش را از این طریق هدایت کند، به یقین یکی از ابعاد شخصیت انسان را مسأله وراثت او تشکیل می دهد و پدران پاک و با فضیلت و مادران با تقوا و صاحب شخصیت، زمینه های قداست فرزندان را به وجود می آورند(بی آنکه اجباری در کار باشد) و پیامبر گرامی اسلام*از این نظر کاملاً برجسته بود، از دودمان ابراهیم و پیامبران بزرگی که از تبار او برخاستند، از صُلب بنی هاشم که فداکاری و ایثار و بخشندگی جزء صفات برجسته آنان بود؛ از فرزندان عبدالمطلب که ایمان و عدالت و شجاعت در خمیره وجود او قرار داشت و در حقیقت آنچه خوبان همه داشتند او تنها داشت.
بنابراین باتوجه به : 1-شخصیت فردی و خانوادگی پیامبراکرم* حتّی پیش از بعثت ایشان، 2-تأکید خداوند بر الگو قرار دادن پیامبراکرم*به عنوان اسوۀ حسنه وهم چنین خُلق عظیم ایشان،3-و اینکه اصول اخلاقی ثابت و تغییر ناپذیرند؛ روشن می شود که شخصیت واخلاق ایشان این ویژگی را دارد که ملاک ارزش واقع شود و در نتیجه لزوم عمل به سنت و سیرۀ اخلاقی ایشان نیز اثبات می شود. و با توجه به نزدیکی خاصّ امام علیa با پیامبر* از جنبه های مختلف از جمله: کسب فضائل اخلاقی نزد پیامبر،همراهی در مناصب و مقامات و قرابت و خویشاوندی آن دو بزرگوار، مهّم ترین منبع کسب سنّت پیامبر*، بعد از قرآن، همانا مراجعه به سخنان امام علی a می باشد.
می دانیم که خداوند پیامبران خود را از جنس بشر قرار داد تا بتوانند الگو وسرمشق در همۀ زمینه ها باشند، چرا که اگر از جنس فرشته و مانند آن بودند هرگز چنین مطالبی ممکن نبود و مهم ترین برنامۀ انبیاء که تعلیمات عملی آن هاست به تعطیلی می گرائید.
گوینده هر قدر توانا و نویسنده هرقدر فصیح و بلیغ باشد، تأثیر پند واندرزهایش هرگز به اندازۀ سرمشق های عملی نیست و آن چه را که مردم از اعمال پیشوایان الهی بهره می گیرند قابل مقایسه با چیزی که از سخنانشان استفاده می کنند نیست.
به همین دلیل در بخش سوم با مبنا قرار دادن سخنان گهر بار امام علی a در نهج البلاغه،زندگی پیامبر اکرم * که از همه آموزنده تر است، بررسی خواهد شد و سیرۀ اخلاقی –فردی ایشان ازجمله: اعتدال، پناه جویی به خدا،زهد،شجاعت، فداکاری،عزتّمندی، نرم خویی،و سخاوتمندی و سیرۀ اخلاقی-اجتماعی ایشان از جمله: استقامت و پایداری،امانت داری،برپایی قسط،تبشیر ونذیر،تعهد و مسئولیت،تواضع،رأفت و رحمت، مشورت کردن و… مورد بررسی قرار خواهد گرفت و سجایای اخلاقی ایشان، الگویی برای زندگی سعادتمندانه معرفی خواهد شد.
روش این تحقیق بر اسان نگرش، کاربردی و بر اساس راهبرد، توصیفی و نحوۀ جمع آوری اطّلاعات به صورت کتابخانه ای می باشد.قالب منابع مورد استفاده در این تحقیق روایی و تفسیری است که از جملۀ آنها بحارالانوار و اصول کافی و تفاسیر نمونه و المیزان را می توان نام برد.

کلید واژه: سیره، اخلاق، پیامبر، نهج البلاغه

پایان نامه سطح 2 (کارشناسی)

موضوع :

عوامل و ریشه های دین گریزی و راه کارهای مقابله با آن

ججج
استاد راهنما:
سرکارخانم بانشی

استاد داور:
جناب آقای طلعتی

پژوهشگر
مرضیه جوانمردی

پاییز 91

چکیده

به نظر همۀ لغت شناسان، دین در لغت به معنای اطاعت و انقیاد و در اصطلاح مجموعه ای از معارف مربوط به مبدأ و معاد و دستورات عملی است که توسط پروردگار جهان برای سعادت انسان نازل شده است. در بُعد فردی، دین باعث ایجاد حس کمال گرایی و گرایش به ارزشهای اخلاقی و برخورداری از لذّت های معنوی در انسان می شود، علاوه بر آن دین پاسخی است به نیاز فطری آرامش و اطمینان روحی و روانی و روحیۀ غایتمندی و هدف گرایی را در زندگی پررنگ می کند، در بُعد اجتماعی، دین بیش از هر عامل دیگری وحدت جامعه را تضمین می کند و باعث یکپارچگی ملّت می شود و با تأمین عدالت و دادگری، قسط و عدل اجتماعی را درجامعه ایجاد و نشاط و پویایی را به آن هدیه می کند.
دین گریزی عبارت است از شرایطی که فرد یا جامعه از پذیرش دین و التزام به قواعد آن خودداری می کند، عوامل ایجاد دین گریزی در فرد و جامعه فراوانند، برخی عوامل فردی گریز از دین، شامل؛ گناه و شهوات نفسانی، حبّ دنیا و یا دنیا زدگی، تکبّر و غرور و لجاجت می باشند، که انسان را از متدیّن شدن به دین الهی، باز می دارد، در بعد اجتماعی نیز عوامل زیادی باعث ایجاد دین گریزی می شوند، از جمله آنها می توان وجودعالمان بی عمل و معرفی ناقص و نادرست آنها از دین، آمیخته شدن دین با خرافات، به کارگیری شیوه های نادرست در تبلیغ، عدم رعایت تدرّج و تمکّن و تسهیل و تیسیر در هدایت و تربیت، تبلیغات و عملکرد دشمنان، خشونت ورزی، به نام دین و دین داری، محیط اخلاقی و اجتماعی نامساعد، عدم فرهنگ سازی و غفلت از زبان هنر را، نام برد.
برای مقابله با ایجاد روحیۀ دین زده گی و دین گریزی در فرد و جامعه، باید در ابتدا به اصلاح اخلاق فردی پرداخت زیرا ریشۀ بسیاری از گناهان را می توان در وجود صفات و اخلاق مذموم و ناپسند در انسان جستجو کرد، بنابراین، تقوا و دوری ازگناه، توبه و بازگشت به سوی خدا، یاد مرگ و ایمان به معاد و حفظ عفّت و رعایت حریم ها باعث افزایش باورهای دینی در فرد می شود. در مرحلۀ بعد باید به تقویت و تحکیم نهاد خانواده پرداخت زیرا خانواده سنگ بنای ساختمان بشریت و کانون رشد و شکوفایی برای استعدادهای اعضاء آن می باشد. لذا تقویت دین داری و دین مداری در خانواده و پیروی از الگوهای دینی و ایجاد امنیت خاطر و آرامش روانی در خانواده باعث تحکیم روابط اعضاء آن و از عوامل مهم مقابله با دین گریزی است.

به کارگیری شیوه های صحیح در تبلیغ از طریق استفاده از زبان هنر، اجرای صحیح امر به معروف و نهی از منکر، پرهیز از ایجاد تنفیر در مخاطبان، مقابله با عملکرد دشمنان و مخالفان، اصلاح عملکرد مربیان و محیط های آموزشی، ایجاد فضاهای اسلامی در مدرسه و دقت در انتخاب دوستان و معاشران از عوامل دیگر مقابله با دین گریزی محسوب می شوند.
کلید واژه: دین-جذب-دفع-مذهب-تربیت